Оглавление/Munadarija
Ta’lim tizimidagi islohatlar: Kadrlar tayyorlash Milliy dasturining qabul qilinishi.
Ma’lumki ta’lim mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy, g’oyaviy-madaniy hayotining muhim tarmog’idir. Ta’lim asoslari O’zbekistonda uning Konstitutsiyasi va «Ta`lim to’g’risida»gi Qonun bilan kafolatlangan.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1992-yil 2-iyul-dagi qaroriga asosan «Ta’Nt to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasining Qonuni amalga kirdi.
Ta’lim sohasidagi mazkur qonunda respublikada ta’limning jamiyatni ijtimoiyiqtisodiy, ma’naviy-madaniy rivojlantirish-ning ustuvor sohasi ekanligi e’tirof etilgani holda ta’lim sohasida davlat siyosatining asosiy tamoyillari, ta’lim tizimi va boshqaru-vi tartibi, ta’lim-tarbiya xodimlarining haq-huquqlari, vazifalari, mas’uliyatlari, maqsadlari belgilab berildi.
Xalq ta’limi xodimlari hayotida muhim ahamiyatga molik ushbu qonun xalq ta’limi sohasini barcha yo’nalishlarda takomillashtirish, rivojlantirish ishlariga katta yo’l ochdi.
Oliy o’quv yurtlari mamlakat ta’lim tizimida yetakchi bo’g’indir. Chunki oliy maktab O’zbekiston mustaqilligini mustahkamlovchi milliy boylikning o’sishiga imkon yaratuvchi, kuchli, qat’iyatli mu-taxassislar shu bo’g’inda tayyorlanadi.
Ma’lumki, sho’rolar hukumati davrida hukmron tuzum o’zining jahonda eng insoniy, eng odil va eng demokratik, eng savodxon jamiyat barpo etgani bilan maqtanib, butun jahonga jar solar edi. «Dunyodagi eng o’qimishli mamlakat», «oliy ma’lumotli mutaxas-sislar soniga ko’ra jahondagi birinchi davlat» degan soxta ta’riflar rasmiy va maqtanchoq mafkura orqali keng tashviq qilinardi.
Sirtdan qaraganda, haqiqatan ham manzara shunday edi. Sobiq SSSRda yuzlab universitet va institutlar, oliy va o’rta maxsus bilim yurtlari, minglab ilmiy-tadqiqot muassasalari faoliyat ko’rsatardi. Lekin ular, son va miqdor jihatidan ko’p bo’lgani bilan jahoniy an-dozalar darajasida emas edi. Buning asosiy sabablaridan biri kommunistik jamiyatda hamma narsa, jumladan, ilm-fan, maktab-maorif tizimining ham o’sha yolg’on va o’lik g’oyalarga qurbon qilinganida edi. Sovet Ittifoqini tanazzulga olib kelgan sabablardan biri ham shunda ekani shubhasiz.
Shuning uchun O’zbekiston o’z mustaqilligini qo’lga kiritgach, ijtimoiy hayotning barcha jabhalari singari ta’lim sohasini ham tub-dan isloh qilish vazifasi jamiyat oldida ko’ndalang bo’ldi. Chunki sho’ro hukumati boshqa sohalar singari milliy kadrlar tayyorlash masalasida ham riyokorona siyosat olib borardi. Eng nufuzli, jahon mezonlariga javob beradigan mutaxassislar yetishtiradigan o’quv muassasalari aksariyat Markazda — Rossiyada joylashgan bo’lib, it-tifoqdosh respublikalar, xususan O’rta Osiyo mintaqasidan bu dar-gohlarga sanoqli vakillargina qabul qilinar, bunday imkoniyat che-garalangan edi. Natijada milliy respublikalarda noyob ixtisosga ega mutaxassislar yetishmaydi, degan muammo sun’iy ravishda vujudga keltirilib, bu yurtlarga ming-minglab «o’z odamlari» jo’natilar edi.Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi
Shu bois istiqlolning dastlabki kunlaridanoq xalq ta’limi tizimini jadal isloh qilishga kirishildi. Bir qator o’quv yurtlarining maqomi, dasturlari va ta’lim uslublari butunlay o’zgartirildi. Eng zamonaviy, shu paytgacha bo’lmagan eng zarur ixtisosliklar bo’yicha alohida universitet va institutlar, jumladan, Mudofaa vazirligi qoshida Harbiy akademiya, Ichki ishlar vazirligi qoshida Ichki ishlar akademiya-si, Bank-moliya akademiyasi, Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti, Toshkent aviatsiya instituti, Navoiy tog’-konchilik instituti kabi o’nlab yangi o’quv muassasalari tashkil etildi.
Viloyatlarda ham yangidan-yangi o’quv yurtlari ochildi. Prezident I. Karimovning 1992-yil 28-fevral Farmoni bilan 8 viloyat pedagogika institutlariga universitet maqomi berildi. Bu respubli-ka hukumatining izchil madaniy-ma’rifiy siyosatining yana bir da-lili bo’ldi. Bunday yangilanishdan ko’zda tutilgan maqsad birinchidan, viloyatlarda oliy universitet ta’limini tashkil etish, bu joylarda ilmiyma’rifiy ishlarni rivojlantirishga, eng olis va chekka shahar-larni madaniy-ma’rifiy markazga aylantirishga asos bo’ldi. Ilmiy va ma’rifiy ishlar xalq hayotiga tobora chuqurroq kirib bora boshladi. Bu mamlakat aholisi ongi va dunyoqarashini kengaytirishda katta ahamiyat kasb etdi. Bevosita mehnat jarayoni bilan bog’liq odamlar endi ilmiy yangiliklardan doimo va o’z vaqtida xabardor bo’lib bor-dilar. Yangidan-yangi ilmiy-texnikaviy ishlanmalar, ixtirolar yaratil-gan joyida tezroq ishlab chiqarishga joriy etilish imkonlari vujudga keldi.Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi
Ikkinchidan, O’zbekiston tarixiy-jug’rofiy jihatdan xilma-xil sharoit va iqlimga ega bo’lgan mamlakat. Buning ustiga, turli hudud xalqlari umumiy tarixga ega bo’lgani bilan ruhiyati, yashash tarzi, voqelikka munosabati, uni idrok etish jihatidan ozmi-ko’pmi farq-lanadi. Bu hoi bir viloyatning o’zida ham turli ko’rinishlarda ko’zga tashlanadi. Ana shunday mamlakatda har bir hududning o’ziga xos jihatlarini hisobga olmaslik mumkin emas edi.
Xususan, qadimiy Xorazm mashhur matematiklari, astronomla-ri, tarixchilari va davlat arboblari bilan, Farg’ona vodiysi esa dunyo tan olgan shoir-u adiblari bilan mashhurdir. Uzoq davom etgan mustamlakachilik, haddan tashqari markazlashtirish natijasida mar-kazdan uzoqda yashaydigan aholining ilmiymadaniy saviyasi ancha orqada qoldi. Bu mamlakat ishlab chiqarishiga, iqtisod va umuman taraqqiyotiga kuchli salbiy ta’sir ko’rsatdi.
Ana shu salbiy oqibatlarni zudlik bilan bartaraf etish uchun ham joylarda universal ta’lim tizimini joriy etish hayot taqozosiga aylandi.
Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi
Uchinchidan, viloyat universitetlarining tashkil etilishi hayot bilan ilmning,nazariya bilan amaliyotning yaqinlashuviga katta yor-dam berdi.Hozirgi kunda ilm-u fan sohasida ham raqobat muhiti hayotiy zarurat bo’lib qoldi. Busiz esa taraqqiyot bo’lmaydi. Ilm-fandagi raqobat yangi-yangi fikr va g’oyalarga turtki beradi, kishi dunyoqarashini kengaytiradi. Qaysi universitet o’z ixtirolari, ilmiy xulosa va ishlanmalari bilan nom chiqarsa, o’sha universitetning nufuz va e’tibori osha boradi.
To’rtinchidan, viloyatlarning kelajak taraqqiyoti ana shu hu-dudlardagi oliy ta’lim markazlari bilan bevosita bog’liq. Viloyatlarda ishlab chiqarishni yanada rivojlantirish uchun yangi sohalarni egal-lash, yangi ixtisosliklarni tashkil etish, zarur kadrlarni shu joylarda tayyorlash imkoniyati tug’ildi.
Oldindan markazda o’qigan kadrlarni viloyatga yuborish masa-lasi anchamuncha muammo edi. Viloyatlarda universitetlar tashkil etilishi bilan bu muammoning ham yechimi topildi.
Beshinchidan, viloyatlardagi universitetlar vositasida dunyo-ning eng ilg’or, mashhur o’quv yurtlari bilan hamkorlik qilish im-koniyatlari paydo bo’ldi. Bu esa o’z navbatida dunyo tajribasini ha-yotga tezroq olib kirish, fan va texnikani yangi o’zanga burish, shu asosda mamlakat taraqqiyotini jadallashtirish imkonini berdi.
Mamlakat shaharlarida oliy universal ta’limni joriy etishda ri-vojlangan davlatlar tajribasiga suyanib ish tutildi. Jumladan, Ame-rika Qo’shma Shtatlarining Kembrij shahridagi Garvard, Stenford, Priston, Buyuk Britaniyaning Oksford, Lid, Fransiyaning Strasburg, Lion, Dijon, Grenobl shaharlari nomi bilan ataluvchi universitetlari bu mamlakatlarning poytaxtlarida emas, turli viloyatlarida joylashgan bo’lishiga qaramasdan, o’zining yuksak malakali kadrlar tayyorlash va ilmiy salohiyatlari bilan jahonda nom qozongan.Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi
O’zbekiston mustaqillikka erishgandan so’ng yoshlarga hozirgi zamon eng ilg’or bilimlarini berish, ularni davr talabiga mos muta-xassis qilib tarbiyalashda izchil ishlar olib borila boshlandi. Mustaqillik yillarida iqtidorli talabalarni xorijda o’qitish ishlari yo’lga qo’yildi. Respublikaning xalqaro aloqalari kengayishi natijasida o’quvchilarga hukumatlararo bitimlar bo’yicha xorijiy mamlakatlar-ning nufuzli oliy o’quv yurtlarida bilim olish imkoniyati yaratildi.
Har yili respublikada umumiy ta’lim maktablarining test si-novlaridan o’tgan 50 dan ziyod o’quvchisi AKSYLS yo’li bilan AQSHga o’qishga yuboriladigan bo’ldi.
Yuqori malakali mutaxassislar tayyorlashda talabalarning xorijda o’tadigan stajirovkalariga va qo’shma korxonalar, firmalar, au-ditorlik kompaniyalarida ishlab chiqarish praktikasidan o’tishlariga katta ahamiyat berilmoqda. Shu kunlarda mamlakatimizdan 700 nafar talaba xorijiy mamlakat o’quv yurtlarida iqtisodiy ixtisoslar bo’yicha o’qishmoqda. Bir necha ming talaba 3 oydan bir yilgacha xorijiy o’quv yurtlarida ta’lim olmoqda.
Mustaqillik yillarida bozor iqtisodiyotiga o’tish mulkchilikning xususiy shakllari ishlab chiqarishini kengaytirish sharoitida o’rta hunar ta’limini yanada takomillashtirishni ham talab qila boshladi. Bu muammo, ayniqsa, qishloq joylarida muhim ahamiyat kasb et-moqda. Qishloqda kichik va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga ko’maklashish, qishloq yoshlarini faol tadbirkorlik faoliyatiga jalb etish uchun 1995-yildan boshlab qishloq yerlarida joylashgan hunar-texnika bilim yurtlari va o’rta maxsus o’quv yurtlari faoliyatini tub-dan qayta isloh qilish amalga oshirildi.
Har bir viloyat va tumanlarda tadbirkorlik o’quv yurtlari, kasb lit-seylari, biznes maktablar kichik va o’rta biznes, fermerlik xo’jaliklari, aholiga xizmat ko’rsatish sohalari uchun kollejlar ochildi.
Shu kunlarda 160 ta ana shunday hunar litseylari biznes-maktablari va 41 ta kollej faoliyat ko’rsatmoqda. Ularda 112,3 ming yigit-qiz o’qimoqda. Umuman mamlakatda xalq xo’jaligi talablari uchun 466 hunar-texnika bilim yurti kadr tayyorlab bera boshladi.
Yana shuni aytish lozimki istiqlol yillarida O’zbekistonda umumiy o’rta ta’lim sifatini oshirishga ham katta e’tibor berildi.Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi
Umumiy ta’lim uzluksiz davlat ta’limi tizimida asosiy bo’g’in bo’lib, ta’lim oluvchilarning ilmiy bilimlar olishini, mehnat ta’limi, boshlang’ich kasb-kor ko’nikmalari, ishbilarmonlik asoslarini egal-lashlarini, shuningdek, o’z ijodiy qobiliyatlari va ma’naviy fazilatla-rini rivojlantirishlarini ta’minlaydi.
Umumiy ta’lim «Ta’lim to’g’risida»gi Qonunning 9-bandiga muvofiq uch bosqichdan iborat:
Øboshlang’ich ta’lim (I-IY sinflar); Øtayanch ta’lim (V-IX sinflar); Øo’rta ta’lim (X-XI-XII sinflar).
Ta’lim haqidagi davlat siyosatining asosiy mohiyati tayanch ta’limining (to’qqiz yillik) majburiyligidir.
Oliy Majlisning 1997-yil 29-avgust kuni bo’lib o’tgan IX sessiyasida O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to’g’risida»gi Qonuni yangi tahrirda qabul qilindi. Unga binoan ta’limning yangi tizimi joriy etildi. Jumladan, uning 10moddasiga muvofiq O’zbekiston Respublikasida ta’lim quyidagi turlarda amalga oshi-riladi:
Ømaktabgacha ta’lim;
Øumumiy o’rta ta’lim;
Øo’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi;
Øoliy ta’lim;
Øoliy o’quv yurtidan keyingi ta’lim;
Økadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash; Ømaktabdan tashqari ta’lim.
Shuningdek, mazkur qonunning 12-moddasida umumiy o’rta ta’limning quyidagi bosqichlari ko’rsatilgan:
Øboshlang’ich ta’lim (I-IV sinflar);
Øumumiy o’rta ta’lim (I-IX sinflar).
Xuddi shu sessiyada Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi ham qabul qilindi. 1993-yil 1-yanvariga respublikada umumiy ta’lim maktablari-ning soni 8963 taga yetdi.
Yangi o’quv dasturlari va darsliklarini ishlab chiqish ta’lim si-fatini oshirishda yagona mezon bo’ldi. Mamlakatda prinsip jihatdan yangi o’rta o’quv yurtlari — gimnaziyalar, ya’ni, ayrim fanlar chuqur o’rganiladigan maktablar tarmog’i tez rivojlandi. Masalan, 1991-yildagi
Bozor iqtisodiyotiga o’tilayotgan hozirgi sharoitda ta’lim jara-yonining turli bosqichlariga mansub bilim maskanlari o’rtasidagi uzviy bog’liqlikni sifat jihatidan yangi bosqichga ko’tarish dolzarb vazifalardan biridir.
Mamlakat hukumatining qarori bilan umumta’lim maktablarini 2005-2009yillar mobaynida qayta ta’mirlash, zamonaviy o’quv qu-rollari va fan laboratoriya bilan ta’minlash ishlari qizg’in bormoqda.
Aytish mumkinki, dunyo davlatlari orasida O’zbekiston xalq ta’limiga budjet hisobidan mablag’ ajratishda birinchi o’ririda turadi. Buni 2007-yil 26-fevralda e’lon qilingan O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Xalq ta’limi muassasalarini moliyalashtirish mexa-nizmini takomillashtirish to’g’risida»gi farmoni ham tasdiqlaydi.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturiga muvofiq prinsipial yangi tipdagi o’rta hunar o’quv muassasalari tarmog’i shakllandi. Zamonaviy o’quv-
laboratoriya uskunalari bilan jihozlangan 533 ta kasb-hunar kolleji va 54 ta akademik litsey barpo etildi. Kollejlar va litseylarni qurish hamda jihozlash bo’yicha mamlakatimiz industri-yasi yaratildi.
Yangi ta’lim standartlari va o’quv dasturlari ishlab chiqildi.Bugungi kunda Kadrlar tayyorlash milliy dasturi yosh avlod-ga uzluksiz ta’lim berish va uni tarbiyalash jarayonini yaxlit qam-rab oladigan yagona ta’lim majmui hisoblanadi. Bunda ta’lim ti-zimining har bir bo’g’ini alohida o’rin va mas’uliyatga egadir. Dasturni to’liq amalga oshirish, qo’yilgan vazifalarga erishish ana shu bo’g’inlarning holati va rivojlanish darajasiga, ularning o’zaro uyg’unligiga bog’liqdir.
Shu bilan birga, tahlillar shuni ko’rsatadiki, butun tizimning eng muhim boshlang’ich bosqichi bo’lgan maktab ta’limining ort-da qolayotgani yaxlit uzluksiz ta’lim zanjirida eng zaif bo’lib qol-moqda. Buning asosiy sababi maktablar moddiy bazasining zaifligi bo’lib, ularning 40 foizga yaqini tipovoy bo’lmagan moslashtiril-gan binolarda joylashgan, jami 9727 ta maktabdan 684 tasi avariya holatidadir. Ko’pgina maktablar markazlashtirilgan isitish sistema-siga ega emas, ichimlik suvi va tabiiy gaz bilan ta’minlanmagan. O’quvchilarning 28 foizdan ko’ prog’i ikki-uch smenada o’qitiladi. Maktablarning o’quv-laboratoriya uskunalari bilan jihozlanish da-raj asi 29 foizni, zamonaviy kompyuter texnikasi bilan ta’minlanishi esa 15 foizga yaqinni tashkil qiladi. Maktablarning faqat yarmigi-na sport zallariga ega, ularning sport uskunalari va anjomlari bilan jihozlanishi esa 23 foizdan oshmaydi. Ayniqsa, qishloq joylardagi maktablarning moddiy bazasi qoniqarsiz ahvolda.
O’qituvchilar, eng avvalo boshlang’ich sinf o’qituvchilarining mehnatini rag’batlantirish borasida tarkib topgan tizim maktab ta’limida hamon zaif bo’g’in bo’lib qolmoqda, bunda pedagoglar iste’dodi, kasb mahorati ularning mehnatiga haq to’lash chog’ida hali ham belgilovchi mezonga aylanmayapti.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturini muvaffaqiyatli amalga oshi-rishning muhim sharti sifatida maktab ta’limining orqada qolishiga barham berish hamda maktablarning moddiy-texnika bazasini mus-tahkamlash va uzluksiz ta’limning yagona tizimini shakllantirish bilan bog’liq mavjud jiddiy muammolarni bartaraf etish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2004-yil 19-fevraldagi F1910-sonli Farmoyishi bilan tuzilgan Maxsus komissiya va ishchi guruhlar tomonidan respublika mintaqalaridagi barcha umumiy ta’lim maktablari to’liq ro’yxatdan o’tkazildi. Ularning moddiy-texnika bazasining hozirgi holati tanqidiy va batafsil o’rganib chiqildi.
Shuningdek, farmonda «2004-2009-yillarda maktab ta’limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturi»ni amalga oshirish mamlakatda ta’lim tizimini isloh qilishning hozirgi bosqichidagi eng muhim vazifa, deb hisoblandi va maktab ta’lim tizimini tubdan yaxshilashni; eng yuqori zamonaviy talablarga mos keladigan o’quv-moddiy bazasi va ta’lim standartlari shakllantirilishini; yashash joyidan qat’i nazar, qishloq va shahar maktablarining moddiy bazasi hamda ta’minlanish darajasidagi tafovutlarni bosqichma-bosqich bartaraf etish asosida bolalarning ta’lim olishi uchun teng shart-sharoitlar yaratilishini; o’qituvchilar mehnati har tomonlama rag’batlantirilishini ko’zda tutuvchi Davlat umummilliy dasturining asosiy tamoyillari va maqsadli vazifalari ma’qullandi.
Shu bilan birga maktab ta’limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturini amalga oshirishning quyidagi asosiy yo’nalishlari belgilandi.
kapital rekonstruksiya qilish, kapital va joriy ta’mirlashning, avariya holatidagi binolarni buzib tashlashning manzillari aniq ko’rsatilgan dasturlarini va maktab binolarining namunaviy loyiha-larini ishlab chiqqan holda umumiy ta’lim maktablarining moddiy-texnika bazasini mustahkamlash va rivojlantirish; maktablarni zamonaviy o’quv va laboratoriya uskunalari, kompyuter texnikasi, darsliklar va o’quv-uslubiy materiallar bilan ta’minlash; ta’lim tizimida qo’llanilayotgan o’quv standartlari va o’quv dasturlarini
takomillashtirish; umumiy ta’lim maktablari, birinchi navbatda qishloq joylar-dagi maktablarni malakali pedagog kadrlar bilan ta’minlash, ular tarkibi sifatini oshirish, o’qituvchilar tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirishning samarali tizimini yaratish, o’qituvchilar mehnatini rag’batlantirishni kuchaytirish; umumiy ta’lim maktablarida sportni rivojlantirish va ularning sport bazasini
mustahkamlash.
Mustaqillik yillarida mamlakatda oily ta`limni rivojlantirishga ham katta e`tabor berildi.shu Mqsadda 2006-yili 26-fevralda mamlakatimiz Prezidentining «M.V. Lomonosov nomidagi Moskva davlat universitetining Toshkent shahridagi filiali faoliyatini tashkil etish to`g`nsida»gi Farmoni qabul qilindi.
Tibbiy xizmat sohasida zamon talablariga javob beradigan malakali kadrlar tayyorlash maqsadida 2005-yili poytaxtimizdagi ikkita rneditsina oliy o’quv yurti negizida Toshkent Tibbiyot Akademiyasi tashkil etildi.
Ma’lumki, rivojlangan fani bo’lmagan davlat rivojlangan va kuchli davlat bo’la olmaydi. Ayni ana shu nuqtayi nazar hozirgi mu-rakkab o’tish davrida olimlar zimmasiga ulkan mas’uliyat yukla-moqda.
Davlatning ilmiy salohiyatini saqlabgina qolmay, balki uni iloji boricha o’stirish, mavjud yirik muammolarni yechishga qayta moslashtirish, shuningdek, yangi samarador texnikalarni yaratish va amalda tatbiq etish masalasi g’oyat dolzarblik kasb eta boshla-di. Mustaqillik olimlarga ham, fanga ham yangi imtiyozlar yaratib berdi. Jumladan, akademik fan o’z tizimi va shaklini o’zi belgilay boshladi. O’zbekiston Fanlar akademiyasining 50 yillik tarixida bi-rinchi bor akademiyaning haqiqiy a’zosi, yurtboshimiz I. Karimov tashabbusi bilan fundamental ilmiy-tadqiqotlarni qo’llab-quvvatlash akademiya jamg’armasi tuzildi.
1997-yil 1-yanvardagi ma’lumotlar bo’yicha Fanlar akademiya-sida 8 ta bo’lim bo’lib, 135 akademik, 156 O’zbekiston Fanlar akademiyasi muxbir a’zolari faoliyat ko’rsata boshladi.
2006-yili Ko’hna Urganchda Ibn Sino, Al-Xorazmiy, Beru-niy kabi buyuk allomalar tashkil etgan Xorazm Ma’mun akademiyasining 1000 yilligi keng nishonlandi. Bu o’z-o’zidan milliy fanimiz o’tmishi bilan istiqbolini bog’laydigan mo’tabar voqelikka aylandi.
2006-yilda FA tomonidan 180 fundamental, 281 amaliy va 12 innovatsion loyihalar hamda fundamental tadqiqotlarni qo’llab-quvvatlash fondi tomonidan 185 ta grant, shuningdek, xalqaro fond-larning 106 granti bajarildi.
Shu bilan bir qatorda, FA olimlari tomonidan 2006-yilda 3596 ilmiy ish, shu jumladan, 3439 ilmiy maqola va tezislar, 157 ta mo-nografiya, darslik, o’quv qo’llanmalar va risolalar chop etildi, 30 ta patent va 10 ta dasturiy mahsulotlarga guvohnoma olindi, 2 ta litsen-ziya sotildi.
Fanlar akademiyasi ilmiy-tadqiqot muassasalari tomonidan xo-rijiy iste’molchilarga 2147,4 ming AQSH dollari miqdorida ilmiy mahsulotlar sotildi, bu esa 2005-yilga nisbatan 43 foizga ortiqdir.
Ana shu maqsadlardan kelib chiqqan holda, 1997-yili 2009-yilgacha bo’lgan davrga mo’ljallangan Kadrlar tayyorlash milliy dasturi qabul qilingan edi. O’zining mazmun-mohiyatiga ko’ra noyob bo’lgan ushbu dastur 12 yillik ta’limga o’tishni, uzluksiz ta’limning yaxlit tizimini yaratishni ko’zda tutadi. Dastur umumta’lim maktablaridagi to’qqiz yillik o’rta ta’limni, akademik litsey va kollejlardagi uch yillik maxsus kasbga tayyorlash tizimini o’z ichiga oladi.
Mamlakatimiz oliy o’quv yurtlari huzurida tashkil etilgan akademik litseylar yoshlarga o’zi tanlagan mutaxassislik bo’yicha oliy ma’lumot olish uchun yanada chuqur bilim egallash, kollejlar esa maxsus fanlarni o’zlashtirish bilan bir qatorda, mustaqil hayotga qa-dam qo’yayotgan har bir bitiruvchi yigit-qizga o’z qobiliyatini yuza-ga chiqarish va jamiyatda munosib o’rin topish uchun 2-3 mutaxassislik bo’yicha o’rta malakali kasb egallash imkonini beradi.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturi doirasida 2009-yilgacha bo’lgan davrga mo’ljallangan Maktab ta’limini rivojlantirish davlat umummilliy dasturi ham amalga oshirilmoqda.
Ta’lim sohasida milliy dasturlarni hayotga tatbiq etish boshlan-ganidan buyon 1 ming 140 taga yaqin akademik litsey va kasb-hunar kolleji, 4 ming 680 tadan ziyod umumta’lim maktabi yangitdan qu-nldi va kapital ta’mirlandi, zamonaviy mebel, o’quv-laboratoriya uskunalari bilan jihozlandi, ularda kompyuter sinflari va lingafon xonalari tashkil etildi.
Oliy ta’lim sohasida ham tub islohotlar amalga oshirildi, baka-lavr va magistrlar tayyorlashning Yevropa tizimiga o’tildi. Bugungi kunda mamlakatimizning 65 ta oliy o’quv yurtida 850 yo’nalish va mutaxassislik bo’yicha 300 mingga yaqin talaba bilim olmoqda.
O’tgan yillar mobaynida zamonaviy, har tomonlama jihozlangan o’quv yurtlarini barpo etish uchun 5 milliard dollardan ortiq budjet-dan tashqari mablag’lar yo’naltirildi.
Hozirgi kunda yurtimizda ta’lim sohasiga yo’naltirilayotgan xa-rajatlar hajmi mamlakatimiz yalpi ichki mahsuloti tarkibida 12 foizdan ortadi. Holbuki, jahon tajribasida bu ko’rsatkich 3-5 foizdan oshmaydi.
Hech shubhasiz, bugun ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohasiga sarf-lanayotgan mablag’lar mamlakatimiz kelajagining egasi bo’lgan yosh avlodni, yuksak intellektual salohiyatli jamiyatoi shakllantirish yo’lida mustahkam poydevor bo’lib xizmat qiladi.
