Оглавление/Munadarija
Tipik gavda tuzilishi sistemadagi aholining qoniqish darajasi.
Maqsadga muvofiq bo’lgan o’lcham tipologiyasini tuzish uchun aholi gavda tuzilishlari barcha turlarini kiyim ishlab chiqarilgan gavda tuzilishlarining sanoat uchun qulay bo’lgan miqdoriga keltirish zarur.
Har bir iste’molchi o’z gavdasiga mos kiyim topishni istaydi. Hozirgi kunda ishlab chiqarish va iste’molchi tomonlaridan qa-rama-qarshi talablar qo’yilyapti: kiyim ishlab chiqarish sanoati ishlab chiqariladigan kiyimlar o’lchamlarini kamaytirishga intila-di, iste’molchi esa askincha, ko’paytirilishi tarafdori. Bu vazifa o’lcham variantlarining ko’paytirilishiga bog’liq bo’lgan aholi qo-niqish darajasining o’sishi qonuniyatlarini hisobga olish asosida hal qilinishi mumkin.
Tipik gavda tuzilishi sistemadagi aholining qoniqish darajasi deganda, mazkur gavda tuzilishlariga oichab tayyorlangan kiyimlar mos keladigan odamlarning nisbiy yoki mutlaq soni tushuniladi.
Tipik gavda tuzilishlarining soni ko’paytirilganda aholining qoniqish darajasi awaliga tez, keyin sekinroq o’sadi. Ma’lum bir darajaga yetganda qoniqish darajasining o’sishi sezilarli bo’lma-gan miqdorga yetadiki, bundan so’ng kiyim o’lchamlari miq-dorini ko’paytirish maqsadga muvofiq bo’lmay qoladi. Masalan, yetakchi belgilardan biri bo’yicha aholining qoniqish darajasini hisoblash kerak deylik. Misol uchun ko’krak aylanasining ikkita ketma-ket oichovlari orasidagi interval 0,5/o ga teng bo’lsin. Bunda bir o’lcham varianti bo’yicha o’lcham belgilarining o’rtacha taqsimlangan holda qoniqish darajasi 19,7% ni tashkil qiladi (ya’ni qoniqish darajasi M ± 0,5a) va hokazo. Bu hisoblar davom ettirilsa 28jadvalda keltirilgan ma’lumotlarga ega bo’lamiz.
O’lchamlar miqdorini ko’paytirish natijasida foizlarda ifodalangan aholi qoniqish darajasi — P ning o’sishini (50- rasmda keltirilgan) jadval asosida qurilgan grafik orqali yaqqol tasawur etish o’lchamlar soni TV ning ko’payishiga mumkin.
| Tartib raqami | Qoniqish darajasi chegarasi Mo | Qoniqish darajasi P, % | Qoniqish darajasining ortishi, % |
| 1 | 0,25 | 19,7 | 19,7 |
| 2 | 0,50 | 38,3 | 18,6 |
| 3 | 0,75 | 54,7 | 16,4 |
| 4 | 1,00 | 68,3 | 13,6 |
| 5 | 1,25 | 78,9 | 10,6 |
| 6 | 1,50 | 86,6 | 7,7 |
| 7 | 1,75 | 92,0 | 5,4 |
| 8 | 2,00 | 95,5 | 3,5 |
| 9 | 2,25 | 97,6 | 2,1 |
| 10 | 2,50 | 98,8 | 1,2 |
| 11 | 2,75 | 99,4 | 0,6 |
| 12 | 3,00 | 99,7 | 0,3 |
| 13 | 3,25 | 99,9 | 0,2 |
| 14 | 3,50 | 99,95 | 0,05 |
| 15 | 3,75 | 99,98 | 0,03 |
28-jadval va 50-rasmlardan ko’rinib turibdiki, o’lcham belgilari soni 7 ga yetganda qoniqish darajasi bir o’lcham belgisi bo’yicha 92%ni, 12 ga yetganda esa 99,7%ni tashkil etadi, undan keyin o’lchamlar sonini davom ettirishning keragi bo’lmay qoladi.
Agar ikkita o’lcham orasidagi farqsizlik intervali 0,25ga ga teng bo’lsa, aholining kiyim oichamlaridan qoniqish darajasi o’lchamlarni ikki marta ko’paytirish hisobiga oshirilishi mumkin.
Masalan, 86% lik qoniqish darajasiga erishish uchun 6 ta emas, balki 12 ta o’lcham kerak bo’ladi. Shunday qilib, ikkita o’lcham belgisi orasidagi farqni kamay-tirilib qoniqish darajasini shuncha marta oshirish uchun o’lcham variantlar sonini ko’paytirish kerak. Bundan kerakli oicham-larning qulay sonlarini topishda qo’shni o’lchamlar orasidagi masofa muhim ahamiyatga egaligi ko’rinadi. Bu masofa erkin tanlanmaydi. Qoniqish darajasiga erishish o’lcham belgilarining o’zgaruvchanligiga hamda farqsizlik intervaliga bog’liq bo’ladi.
Muallif: H.I.Yodgorova.
